کبیر

واکاوی تطبیقی درباب کیستی ذوالقرنین
یاجوج و ماجوج
اگر این قوم را بیابیم طبعا پیدا کردن سدی که ذوالقرنین ساخت برایمان آسان خواهد شد. یاجوج و ماجوج ریشه در آیین یهود دارن. اولین بار این نام در تورات در کتاب پیدایش مطرح می شود که خروج اقوام و ملت ها را از نسل سه فرزند نوح (حام، سام، یافث) سرح می دهد و می گوید برای یافث بن نوح این فرزندان به دنیا آمدند: جمر، ماجوج، مادای، یونان، توبال، مسک و تیراس.
سپس هر یک از این فرزندان از یکدیگر جدا می شوند و مناطقی را برای زندگی خود انتخاب می کنند که از همین جا جهان به اقلیم های مختلفی که نژادها و اقوام متفاوت در آنها زندگی می کردند تقسیم می شود. متلا مادها از نسل مادی بن یاثف بن نوح هستند، یونانیان از نسل یونان بن یافث بن نوح و ... هر یک از این نژاد ها سرزمینی را برای سکنای خود برگزیدند. حال اجازه بدهید ببینیم بر اساس تورات یاجوج و ماجوج کجا ساکن شدند.
بر اساس گفته تورات قوم یاجوج و ماجوج پشت کوه های قفقاز زندگی می کردند. کوه های قفقاز مانند یک سد طبیعی از دریای خزر تا دریای سیاه کشیده شده اند و قسمت های شمالی و جنوبی را از هم جدا می کنند. تنها یک رخنه در این سد عظیم طبیعی وجود دارد که دره ای است میان ولادی قفقاز (Vladi Kavkas) و تفلیس، که به تنگه یا گذرگاه داریال (Dar'yal Gorge) معروف است. در همین گذرگاه سد باستانی از آهن و مس وجود دارد که همین باید سد ذوالقرنین باشد، چون اولا اولاد یاجوج و ماجوج در شمال آن ساکن بودند، ثانیا در یک دره در میان دو کوه بنا شده، ثالثا این سد از آهن و مس ساخته شده. حتی مورخان مسلمان هم از قدیم الایام می دانستند این سد همان سد ذوالقرنین است. مقدسی (متوفی 375هجری) که یک جهانگرد و مورخ مسلمان است این سد را به چشم خود دیده است و در کتابش اینطور آورده است:
خزر: خوره ایست پهناور در پشت دریاچه، خشک و با دشواری است. گوسفند و عسل و یهودی بسیار دارد!! در انتهای آن سد یاجوج و ماجوج است. با کشور روم هم مرز است. دو رودخانه دارد (کر و ارس) که بیشتر شهرهایش در کنار آنند و به دریاچه می ریزند... درییاچه: با گودای بسیار، ترسناک و تاریک است. سفر در آن از سفر در بحرین دشوارتر است. هیچ درآمدی جز ماهی ندارد. کشتی هایشان در آن بزرگ و قیراندود و میخ کوبند، هیچ جزیره مسکونی در این دریا نیست. اگر کسی بخواهد دور آن را بگردد می تواند، زیرا که رودخانه هایی که به آن می ریزند بزرگ نیستند به جز رود کر و رود ملک جززیره ها دارد با مرداب و جانوران [وحشی خالی از مردم ]و جزیره ای افوّه بسیار از آن برآید و سد یاجوج و ماجوج دو ماه راه پس از آن است... هنگامی که واثق بالله در خواب دید که گویا سد که ذوالقرنین میان ما و یاجوج و ماجوج ساخته بود باز شده سات، مرا بدانجا فرستاد تا آن را بازرسی کرده گزارش بیاورم. واثق یک بار دیگر نیز محمّد بن موسی خوارزمی منجم را به ترخان پادشاه خزر فرستاده بود، این بار او 50 تن را همراه من کرد و 50هزار دینار در اختیارم نهاد و ودیعت مرا نیز 10هزار درم به من داد و دستور داد که به هر یک از 50 تن یک هزار درم هزینه یک سال را بدهند و 200 قاطر برای بار کشی به من داد... پس ده روز راه پیمودیم تا به شهر هایی ویران رسیدیم و 27 روز در آنها راه رفتیم. و چون در باره آن ها پرسیدیم گفته شد که همان شهر هایند که یاجوج و ماجوج به آنها در آمده و ویرانشان می کردند. سپس به سوی دژ هایی رفتیم که در نزدیکی کوهی بودند که سد در دهانه یکی از دره های آنست. ناگهان در آنجا به گروهی برخوردیم که به تازی و پارسی سخن می گفتند و مسلمان بودندو قرآن می خواندند و مسجدها و مکتب ها داشتند... سپس به کوهی شدیم که صاف و بی گیاه بود. پس کوهی دیدیم که با شکافی بریده شده که یکصد و پنجاه ذراع پهنا داشت، پس در عضاده (ستون) دیدیم که به پهلوی کوه در دو سمت شکاف ساخته شده بود که پهنای هر ستون (از درگاه تا دیوار در بالا) بیست و پنج ذراع بود. همه این دیوار به کلفتی (و بلندی) پنجاه ذراع با خشت آهنین در مس پوشانیده ساخته شده است. یک دروند آهنین به درازای 120 و پهنای پنج ذراع روی دو ستون به گونه ای سوار شده که از هر سر آن ده ذراع برروی ستون است. بر بالای دروند، با همان خشت های آهنین در مس پوشانیده، دیواری به بالای کوه، تاچشم کار کند کشیده اند. در بالای آن بالکن هایی هست، و در هر بالکن دو شاخ رو در روی یکدیگر نهاده شدهاست... بر بالای لنگه راست دروازه با زبان باستانی نوشته شده است: آنگاه که وعده خدایم برسد آن را خرد خواهد کرد . عهد خدای من استوا است (قرآن 18:98) ما به آن ساختمان می نگریستیم که بیشتر رده هایش پیدا بود، یک رگ زرد با مس و یک رگ سیاه با آهن چیده شده بود. جا قالب ریزی دروازه، که در کوه کنده شده، و جای دیگ ها که در آن ها مس و آهن را گداخته و در می آمیختند، و جایگاهذوب مس و دیگ هایی مانند مس، که هر دیگ سه دسته می باشدکه در آنها زنجیر با قلاب نهاده به وسیله آنها مس گداخته را به بالای دیوار می برده ان، همه ار دیدم...

آیا کوروش سازنده آن سد است؟
این سد در منابع قدیم ارمنی "بهاک گورائی" یا "کابان گورائی" خوانده شده است که به معنای "دربند کوروش" یا "گذرگاه کوروش" هستند که این دلیلی است بر این که کوروش آن سد را ساخته است. در منابع گرجی به آن سد دروازه آهنین می گویند، که ترک ها آن را دمیر گاپی (DemirKapi) ترجمه کرده اند. رود کر (kura) که در نزدیکی این سد جریان دارد نیز از قدیم با نام کر شناخته می شد که از نام کوروش اقتباس شده سات. یونانیان به این رود سائرس (Cyrus) می گفتند که یونانی شده کوروش است.